Cursus handouts

Een relaxte baby, hoe dan?! 

Bij ouders die een kindje verwachten gaat de meeste aandacht uit naar de aanstaande moeder. Dat is ook heel begrijpelijk. Er gebeurt zoveel zichtbaar en onzichtbaar in het lichaam van de aanstaande moeder dat dit ook de volle aandacht verdient! Er is de laatste jaren steeds meer aandacht gekomen voor de rol van vaders en hoe belangrijk vaders zijn voor opgroeiende kinderen.  

Wat kun je als vader doen en regelen in de voorbereiding op jullie baby 

Betrokkenheid bij de zwangerschap, geboorte en de eerste levensjaren is belangrijk voor je kind. Pak je rol als vader, je kunt er niet vroeg genoeg mee beginnen. Jij bent belangrijk! De eerste stap is het maximaal benutten van de mogelijkheden van vaderschapsverlof direct na de bevalling. (Check rijksoverheid.nl voor de mogelijkheden voor partnerverlof). De relatie met elkaar verandert als er een baby is geboren. Je kent elkaar als partner, maar nog niet als ouder. Dat kan best even wennen zijn. Ook slaaptekort en stress kunnen ervoor zorgen dat jullie rol als partner en ouder met elkaar schuren.  Baby’s staan volledig open met hun zintuigen. Ze voelen feilloos aan als er spanningen zijn.  

Denk ook aan de toekomstige taakverdeling. Wie zorgt wanneer voor jullie kind en hoe kunnen jullie het beste samenwerken. Het is belangrijk dat jullie er straks als één team zijn voor jullie kind. Uit onderzoek blijkt dat uitdagend spel net zo belangrijk is als knuffelen. Juist uitdagend spel, is iets dat vaders vaak van nature doen. 

Verder zijn er tal van praktische zaken te regelen:

• Bekijk bijvoorbeeld vast de kortste route naar het ziekenhuis
• zorg aan het eind van de zwangerschap voor een volle tank benzine.  
• Maak het huis babyveilig. Hangt in ieder vertrek een rookmelder?
• Om koolmonoxidevergiftiging te voorkomen; hang koolmonoxidemelders (CO-melder) op bij (open)haard, cv-ketel en geiser.
• Hoe zit het met de stopcontacten en gevaarlijke spullen en snoeren op kruiphoogte? Ook al kruipt jullie baby pas aan het eind van het eerste jaar, voor bezoekende baby’s en peuters is veiligheid net zo belangrijk. Kijk voor meer informatie op veiligheid.nl 
• Vergeet niet om ook samen aan de zakelijke kant te denken. Bijvoorbeeld aan het erkennen van het kind (als jullie niet getrouwd zijn). Maar ook aan het kraamverlof, ouderschapsverlof en de geboorteaangifte. 

Wat verandert er als je moeder wordt 

De liefde voor je kind is met niets te vergelijken en een zwangerschap is voor veel aanstaande moeders ook een tijd met emoties en soms ook onzekerheden. Je lichaam verandert en je voelt je anders. Dat kan vragen oproepen. Je kunt met je vragen terecht bij je verloskundige. Ook zijn er diverse apps voor zwangere ouders. Een goede app die je voor je zwangerschap en straks ook kunt gebruiken voor je kindje is de GroeiGids. De app ZwApp geeft adviezen en antwoord op veel vragen over zwangerschapsongemakken. 

Moeder (en vader) worden betekent dat het ritme in je leven er anders gaat uitzien. Juist dat ritme wordt in de eerste maanden bepaald door het ritme van je baby. Vergeet niet dat je ook tijd nodig hebt om je lichaam te laten herstellen van de bevalling en alle hormonale veranderingen. Niet voor niets wordt gezegd dat je jezelf daarvoor best negen maanden tot een jaar de tijd mag geven.   

Huilen en troosten  

Baby's over de hele wereld huilen. In de eerste weken en maanden leer je het huilen herkennen en begrijpen. Vroeger dacht men nog dat een baby verwend werd als je hem oppakte omdat hij huilde. Maar nu weten we dat troosten juist goed is. Huilen is een dringende vraag om antwoord. Baby's kunnen zichzelf nog niet geruststellen. Als ze huilen, maken ze stresshormonen aan, raken overstuur, en kunnen zich niet meer ontspannen. Om te kalmeren heeft hij oxytocine, het liefdes- en hechtingshormoon, nodig en dat komt vrij bij aanraking. Dit vermindert de stress en kan je baby zich weer ontspannen en veilig voelen. 

Pasgeboren huilen gemiddeld één tot anderhalf uur per dag. Rond zes weken zie je een piek in het huilgedrag van twee tot tweeënhalf uur per dag. Daarna wordt het minder: gemiddeld anderhalf uur 

Na drie maanden neemt het huilen bij veel baby’s af. Baby’s huilen gewoon als dat nodig is. Het is fijn voor je baby als je aan je baby duidelijk kunt maken dat huilen er mag zijn en dat je dit niet direct wilt stoppen met een speen of voeding.   

Een baby die huilt ga je toch troosten? 

Als een baby huilt, kan dat zijn omdat hij honger heeft, of moe is, of over zijn slaap heen door alle indrukken die hij heeft opgedaan, of omdat hij zich naar voelt, een natte luier heeft, zich alleen voelt, bang, of misschien akelig is van het lange liggen. Een baby die moe is laat zich niet goed troosten en een ouder die moe is kan niet goed troosten. Ongeveer vijf procent van het huilen heeft een medische oorzaak. Als je baby huilt is dat niet ‘jouw schuld’! 

Voorkom onnodig huilen – rust en regelmaat 

Vroeger spraken we van de drie R’en (Rust, Regelmaat en Reinheid). Tegenwoordig hebben we het over Rust en Regelmaat. Rust en regelmaat zorgen voor voorspelbaarheid in routines en omgeving van je baby. Door rust en regelmaat in het verzorgingspatroon en vermindering van prikkels vallen baby’s makkelijker in slaap. 

Slapen

In de eerste drie maanden heeft je baby een onregelmatig slaappatroon.

• Dit bestaat uit veel korte slaapjes, verdeeld over de dag en de nacht.
• Later ontwikkelt je baby meer regelmaat in het slaappatroon. Het gemiddelde aantal uren slaap per etmaal bedraagt zestien tot zeventien uur.
• Hoe ouder je baby wordt, hoe minder hij slaapt.
• Check loes.nl, daar staan handige tips over slapen en slaappatronen. 

Slaapsignalen 

Bij slaapsignalen leg je je baby wakker in bed! Je herkent dit aan huilerig worden, gapen, druk doen (wat ouders baby’s kunnen in de oogjes wrijven) of wegkijken.  

Een band opbouwen met je baby, waarom is dat zo belangrijk? 

Het opbouwen van een band met je baby begint direct vanaf de zwangerschap en draagt bij aan een goede ontwikkeling van je kind. We noemen dit ook wel hechting. In de eerste 1000 dagen (vanaf de bevruchting tot en achttien maanden) vindt dit hechtingsproces aan beide ouders plaats. Een goede hechting zorgt ervoor dat kinderen het later ‘goed’ doen. Het heeft een positief effect op de hersenontwikkeling van je baby en heeft jarenlange gevolgen voor lichamelijke en emotionele gezondheid van je kind.  

Vertrouw op je gevoel en neem allebei de tijd om je kindje te leren kennen. Je baby tegen je aanhouden zorgt ervoor dat er en oxytocine (knuffelhormoon) vrijkomt. Liefdevol knuffelen is daarom van groot belang. Je geeft hiermee aan: ik ben er voor jou. Een band opbouwen met je baby vraagt om tijd, geduld en veel aandacht. Voor sommige ouders kan dit betekenen dat ze bijvoorbeeld anders moeten leren omgaan met het gebruik van hun smartphone. Als je geen oogcontact maakt, belemmert dit het contact met je baby. 

Contact maken met je baby 

Contact maken doe je met aanraken, oppakken en praten. Aanraken is een basisbehoefte van iedere baby, net als eten, drinken en slapen. Dat doe je door heeft huid-op-huidcontact in de eerste dagen na de geboorte: op je blote borst liggen (ook vaders), het zogenaamde kangoeroeën. Als je je baby aanraakt stel je hem gerust (vermindering van stresshormonen).  

• Baby maakt al contact vanaf de eerste dag en het eerste uur is ook erg belangrijk
• Baby in hoort begin vooral hoge tonen
• Herkent jouw stem en geur, dit geeft rust 
• Praten met je baby
• Maak oogcontact en raak je baby aan. Vertel je baby wat er gaat gebeuren en praat je baby door de handelingen heen.
• Doe dit met verschillende stemhoogtes op geruststellende en rustige toon (Je baby wordt actiever als je met hoge stem praat en rustiger als je met lage stem praat).
• Praat in eigen taal. Opgroeien met twee talen is niet belastend voor de taalontwikkeling. 

Wat is draaiend verzorgen?  

Je draait je baby tijdens het verzorgen in plaats van de voetjes omhoog te tillen. Optillen van je baby doe je draaiend met steun onder de billetjes of door te scheppen (steunend onder zowel baby’s billetjes als baby’s schoudertjes) waarbij je de billetjes altijd lager houdt dan de schoudertjes. 

Het is goed voor de ontwikkeling van je baby en geeft minder prikkels. 

Over borstvoeding

Borstvoeding heeft gezondheidsvoordelen

Borstvoeding is de beste start! Het is natuurlijk, levend materiaal en zorgt voor binding tussen moeder en kind. Het is hygiënisch en zorgt ook voor een regelmatig ontlastingspatroon. Bovendien heeft moedermelk een wisselende samenstelling en is gezond voor moeder en kind!

De gezondheidsvoordelen voor je baby; minder infecties, demping uiting van allergieën, samenstelling melk precies wat je baby nodig heeft, goed voor hechting.

Gezondheidsvoordelen voor de moeder; sneller herstel van bevalling, rustmoment, een lager risico op borstkanker en botontkalking.

Hoe werken je hormonen?

Bij het geven van borstvoeding zijn drie hormonen erg belangrijk: prolactine (zorgt voor de aanmaak van melk), oxytocine (zorgt voor het toeschieten van melk). Als je baby aan de borst drinkt wordt de tepel geprikkeld. Daardoor komt er prolactine en oxytocine in je bloedbaan. Dat zorgt ervoor dat de melk wordt aangemaakt en dat de melk toeschiet.

Goed aanleggen

Het is belangrijk dat je baby binnen het eerste uur na de geboorte wordt aangelegd. (Laat dit vastleggen in het geboorteplan). Neem de tijd om aan te leggen, je leert het samen. Soms kun je er een beetje hulp bij gebruiken. Maak gebruik van huid op huid contact en laat je baby zelf zoeken in deze drie stappen: zoeken, happen en dan zuigen.

Een ontspannen houding helpt. Houd je baby dichtbij, buik tegen buik. Aanhappen gaat beter als je tepel tegenover het neusje van je baby is ipv het mondje. Je baby kan dan mondje wijd open doen, met de lippen gekruld.

Moedermelk

De samenstelling van moedermelk verandert in de loop van de tijd: eerst colostrum, daarna overgangsmelk en later rijpe moedermelk. Bij een goede melkproductie is je baby tevreden, wakker en levendig. Ook heeft hij voldoende natte luiers, heeft regelmatig ontlasting en je baby groeit goed.

Voedingssignalen

Voedingssignalen van je baby kun je herkennen aan onrust, sabbelen, smakken, zoekbeweging, geluidjes maken en wakker worden. Huilen is het laatste signaal, vaak ben je dan al te laat met voeden. 8 tot 12 keer voeden per 24 uur is heel normaal. Geef beide borsten per voeding. Start bij elke voeding met een andere borst. Let op dat je kindje actief blijft drinken.

Rooming-in

Je baby slaapt bij jou in de slaapkamer in eigen bedje. Daardoor kun je je baby sneller oppakken bij voedingssignalen. Jouw kindje voelt en ruikt zijn ouders en rooming-in verlaagt de kans op wiegendood.

Regeldagen

Je baby krijgt onrustige dagen (regeldagen). Op die dagen heeft je baby behoefte aan meer voeding. Je kunt deze regeldagen verwachten tussen de tiende en de veertiende dag, rond zes weken en drie maanden. Meestal duurt dit één tot twee dagen. Jouw voeding biedt op die momenten troost. Door vaker aan te leggen gaat de melkproductie omhoog.

Huid op huid contact

Huid op huid contact heeft voordelen voor je baby en voor jou. Het is belangrijk voor de hechting tussen moeder en kind en je baby huilt minder. Jij maakt meer oxytocine aan, zodat de melk gemakkelijker toeschiet. Huid op huid contact betekent voor je baby veel lichamelijke voordelen, zoals gemakkelijker op temperatuur blijven en een gelijkmatige bloedsuikerspiegel.

Kolven

Kolven kun je met de hand doen of met een elektrische kolf. Daarmee kun je de aanmaak van voeding stimuleren, bijvoeden of een voorraadje opbouwen.

Als het nodig is om je baby bij te voeden, vraag professioneel advies.

Goed zorgen voor je borstvoeding

Om goed te zorgen voor je borstvoeding kun je problemen voorkomen. Daarbij kun je denken aan tepelkloven (belangrijk om goed aan te leggen en te zorgen dat je baby een goede drinktechniek heeft), te weinig voeding (dan kun je vaker aanleggen), te veel voeding (vraag deskundig advies), een te kort tongriempje of borstontsteking (kenmerken rode, warme, pijnlijke borst en koorts). Schakel dan op tijd hulp in!

Wil je meer weten

• Lactatiekundige (check je verzekering)
• Ouder-kind café
• Facebook Borstvoedingsforum
• La Leche League (LLL)
• Consultatiebureau (jeugdverpleegkundige)
• Voedingscentrum.nl

Kolven en werken

Kolven

Het is verstandig om te oefenen met kolven als je baby tussen de vier en zes weken oud is. Dat is ook een mooi moment om te gaan oefenen met de fles.

Er zijn veel verschillende borstkolven te koop. De kwaliteit is wisselend. Laat je adviseren door een lactatiekundige. Er zijn handkolven (met je hand de hendel bedienen) en elektrische kolven (druk op de knop en de kolf doet zijn werk). Je kunt borstkolven kopen waarmee je één borst apart of twee borsten tegelijk kolft (dubbelzijdig afkolven). Dubbelzijdig kolven spaart veel tijd en geeft over het algemeen een hogere melk opbrengst.

Basisregel bij kolven is dat je kolft in plaats van een voeding aan de borst (bijvoorbeeld omdat je op je werk bent). Om een voorraadje te maken kun je tussen voedingen door kort kolven, maar niet te vaak (twee tot drie keer per week). Als je vaker tussendoor kolft ga je te veel melk maken.
Je kunt in je zorgpolis nakijken of je zorgverzekeraar de aanschaf van een borstkolf vergoedt.

Gekolfde melk bewaren

Je kunt moedermelk goed bewaren in de koelkast (vijf dagen) of in de vriezer (zes maanden). Op kamertemperatuur is moedermelk zes uur houdbaar. Een fles die eenmaal is opgewarmd kun je niet opnieuw opwarmen. Ingevroren melk kun je ontdooien in de koelkast.

Oefenen met fles

Geef de fles als de baby goed rechtop zit of op je schoot op zijn zij ligt. Zo zorg je ervoor dat je baby de melk niet te snel binnen krijgt. Als je een fles geeft voor het oefenen, kun je het best een fles met een smalle, lange, rechte speen kopen. Helaas mogen we geen merken noemen.

Werken

Je kan 25% van je werktijd gebruiken om te kolven op je werk, te voeden op je werk of om thuis te voeden. Dit kan tot je kindje 9 maanden is.

Borstvoeding combineren

Je kan ervoor kiezen om de voedingen overdag af te bouwen (als je werkt) en te vervangen door kunstvoeding. Als je thuis bent geef je de borst. Afbouwen van borstvoeding betekent niet dat je moet afbouwen tot je helemaal gestopt bent, vaak is het goed mogelijk om borst en fles te combineren. Je maakt kunstvoeding klaar volgens de verpakking, maar doseert het dan volgens het borstvoedingsschema. Dit betekent vaak dat je iets meer flessen op een dag geeft dan de verpakking aangeeft, maar met minder inhoud. Dit is wel zo prettig voor je baby.

Als je baby ongeveer zes maanden oud is kun je beginnen met vaste voeding geven. Eerder is niet nodig. Dat kan de darmen onnodig prikkelen. Als je baby vaste voeding gaat eten zal hij vanzelf wat minder aan de borst gaan drinken. Dit is een hele natuurlijke manier van afbouwen. Wil je doorgaan met borstvoeding? Geef dan altijd eerst de borstvoeding en daarna het vaste eten. Tot het eerste jaar is melkvoeding de belangrijkste voeding. Daarna draait het langzaam om en wordt de vaste voeding de belangrijkste voeding. Moedermelk of andere zuivel is daarop een mooie aanvulling.

Problemen onderweg

Soms loopt de borstvoeding niet zoals je wil of zit het tegen. Sommige moeders hebben heel veel melk. Dan krijgt je baby het niet weg gedronken of krijgt last van hikken, boeren, krampjes of spugen. Je baby komt dan ook flink aan in gewicht en je borsten blijven erg vol aanvoelen. Een plan op maat maken met je lactatiekundige is dan een goed idee.

Er zijn ook moeders die te weinig melk hebben. Je baby vraagt dan heel vaak om voeding en groeit niet zo lekker. Je kunt dan heel vaak de borst bieden. Dat zorgt dat je meer melk gaat maken. Je kunt ook een aantal keer van borst wisselen tijdens het voeden, je geeft dan eigenlijk vier of zes borsten in één voeding. Meestal is er dan binnen een paar dagen meer melk.

Je kunt een verstopt melkkanaaltje hebben. Dit kan leiden tot borstontsteking, je baby drinkt je borst niet goed leeg of er heeft iets op je borst gedrukt (te kleine beha). Doorstroming van je borst is dan het belangrijkste, dus even vaker aanleggen of een keer extra afkolven.

Bij problemen kun je contact opnemen met een lactatiekundige, check of je verzekeraar het vergoedt.

Je kunt doorgaan met borstvoeding geven zo lang als jij en je baby het fijn vinden. Maar je kunt ook kiezen om een combinatie van moedermelk en kunstvoeding te geven. Als je daar al vroeg mee begint is er een risico dat je melkproductie onvoldoende gaat zijn.

Support

• Ga naar een ouder-kind café. In veel gemeenten wordt dit aangeboden.
• Bekijk het Borstvoedingsforum op Facebook.
• Overleg met een jeugdverpleegkundige op het consultatiebureau.

Tip

Welke kunstvoeding je gaat geven is een eigen keuze. In de uitzending van Keuringsdienst van Waren van 08-02-2021 hoor je meer over de overeenkomsten en verschillen in soorten kunstvoedingen.

Peuters en driftbuien (1-4 jaar)

Communiceren door emoties

Peuters leren met hun hele lichaam en proberen van alles uit. Ze verkennen hun grenzen, we noemen dit ook wel de peuterpuberteit. Dit gaat gepaard met vallen en opstaan, met plezier, trots en frustratie. Ze communiceren door huilen, lachen, trillen en driftbuien. Dit gebeurt in eerste instantie onbewust. Ze moeten zichzelf nog leren kennen.

Zelfherkenning is een mijlpaal in de ontwikkeling van het zelfbeeld van een jong kind. Dit begint zo rond het tweede jaar. Ze leren zichzelf herkennen. Dit zelfbesef ontstaat op basis van emoties. De groei van dit zelfbesef is voor je peuter zo indrukwekkend, dat hij aan het eind van zijn tweede levensjaar alles bekijkt vanuit zijn eigen blikveld. Hij denkt dat iedereen de wereld net zo ziet als hij.

Huilen, het hoort erbij

Door huilen ontwikkelen kinderen hun stem. Ze uiten door huilen hun gevoelens en ontladen spanning. Kinderen die zich in slaap huilen ordenen de gebeurtenissen van de dag. Dit helpt om rustig in te slapen.

Geef huilen de volle aandacht, maar kom niet gelijk in actie. Kijk eerst wat je kind nodig heeft. Soms is dat een volle omhelzing, maar het kan ook een aai over de bol zijn. Benoem de emotie. Zo leert je kind iets over gevoelens. Vertel je peuter dat hij mag huilen. Daarmee laat je merken dat hij zich mag uiten.

Boosheid, driftbuien, hoe ga jij er mee om?

Driftbuien (boosheid) zijn meestal een uiting van onmacht en wanhoop. Je peuter schiet als het ware in de overlevingsstand op momenten dat hij de greep op zichzelf voelt wegglijden en de stress voelt toenemen.

Peuters tussen één en drie jaar hebben vaak nog onvoldoende woorden om hun boosheid te uiten. Bovendien kunnen ze hun boosheid nog niet sturen met gedachten en zijn daardoor nog niet in staat om hun emoties goed onder controle te houden. Peuters worden erdoor overspoeld. Sommige peuters kunnen lang en dwangmatig vasthouden aan hoe iets begon of gaan languit op de grond liggen gillen. Ook kan je peuter gaan kokhalzen of hij komt lucht tekort waardoor hij blauw aanloopt of even wegvalt. Weet dan dat dit geen kwaad kan, je peuter stopt niet met ademhalen.

Laat het gebeuren en geef erkenning aan dat wat je kind boos heeft gemaakt. Benoem de emotie; ‘ik zie dat je boos bent’. Hiermee geef je taal aan een emotie. Blijf rustig, ga niet in discussie en vraag je peuter niet om op te houden, maar laat hem huilen en uitrazen, dat lucht op. Geef niet toe. Je kind leert dan dat hij door boos te worden zijn zin krijgt. Als je peuter boos blijft, kun je het even negeren door er geen aandacht aan te geven totdat de driftbui over is. Dit werkt alleen als je het kunt volhouden. Dus ook niet praten tegen je kind en je kind niet aankijken. Geef aandacht als de driftbui over is.

Meer weten?

Op de agenda van Loes vind je meer tips en gratis webinars en cursussen. Ook vind je veel informatie op GroeiGids.nl of overleg met je verpleegkundige bij het consultatiebureau.

Goed voorbereid bevallen

Fijn dat je je hebt opgegeven voor de bijeenkomst Goed voorbereid bevallen. In deze handout lees je waar je meer betrouwbare informatie kan vinden en nog eens rustig kan bekijken.

www.loes.nl

Op Loes.nl vind je tips en gratis cursussen en bijeenkomsten voor (aanstaande) ouders, over opvoeden en opgroeien.

Ben je voorbereid op de bevalling? Hier vind je een checklist wat je nodig hebt als je thuis of in het ziekenhuis gaat bevallen. En weet je wat je moet doen als de bevalling begint? Hier lees je er alles over.

www.deverloskundige.nl

Via deverloskundige.nl vind je veel deskundige en betrouwbare informatie over alles wat met zwangerschap en bevallen te maken heeft. Wil je een geboorteplan maken? Hier vind je een checklist.

Ook vind je op de site meer informatie over verschillende bevalhoudingen en pijnbehandeling.

Bevallen in het ziekenhuis

Bekijk via een virtuele rondleiding de verloskamers van het ziekenhuis: rondleiding bij MST en rondleiding bij ZGT.

Wil je meer informatie over een keizersnede? Het ziekenhuis heeft informatieve filmpjes. keizersnede bij ZGT en keizersnede bij MST (Youtube).

Andere cursussen of bijeenkomsten volgen?

Op de loes.nl/agenda staan gratis bijeenkomsten, webinars en cursussen voor alle aanstaande ouders en opvoeders in Twente. Zoals bijvoorbeeld:

• Borst- of flesvoeding, weet jij het al?!
• Baby’s en slaappatronen
• EHBO bij baby’s en kinderen
• Cursus Kijk wat je baby zegt
• Cursus Van partnerschap naar ouderschap

Meer informatie?

Je kan ook vragen stellen en informatie vinden bij;

• Je verloskundige, gynaecoloog of kraamverzorgende
• De app van je kraamzorgorganisatie voor instructies en/of filmpjes
• Consultatiebureau – GGD Twente
• Groeigids.nl / Groeigidsapp

Loes wenst je een voorspoedige bevalling toe en een fijne kraamtijd!

Tips voor EHBO bij baby’s en kinderen

Raak vooral zelf niet in paniek

Algemene tips

• Als je je kind een lolly geeft, buig dan het stokje. Zo schiet deze niet makkelijk achter in de keel.
• Bij brandwonden altijd koelen met lauwwarm water, zeker 10 tot 20 minuten. Denk aan de luier, die moet uit bij hete vloeistoffen over het lijfje. En verwijder de kleding.
• Brandwonden kan je steriel afdekken met vershoudfolie. Het plakt niet aan de wond en de wond is goed te beoordelen voor een professional.
• Loop of kruip eens het huis rond op ooghoogte van je kind, zo ervaar je beter wat gevaarlijk/ interessant is voor je kind.
• Hang touwtjes van luxaflex hoog zodat je kind zich er niet in kan ophangen
• Noem medicijnen geen snoepjes! Dit maakt het aantrekkelijk voor een kind om te proberen.
• Knip lege strips medicijnen af, dan weet je precies hoeveel je kind ervan gegeten heeft.
• Leg in een verbandtrommel de handschoenen bovenop. (eerst letten op je eigen veiligheid)
• Een heet strijkijzer uit de buurt van kinderen houden.
• Steelpannen met de steel zo neerzetten dat je kind er niet bij kan komen.
• Cola (prik eruit halen met suikerkontje) en chips helpen bij diarree
• Bij een tand door de lip doet een waterijsje (raketje) wonderen. Het is lekker koud en goed tegen de zwelling, mits de wond niet te groot is en je naar de tandarts moet.
• Een schaafwond heeft niet altijd een pleister nodig. Wil een kind het wel dan plak je de pleister boven de schaafwond of eronder.
• Een bult op het hoofd mag je koelen, houd het kind de eerste uren wel in de gaten of het suf of misselijk wordt.
• Geef jonge kinderen tot ± 5 jaar geen pinda’s.
• Gebruik een donkere of rode handdoek om bloed te verwijderen bij een kind, dit lijkt minder erg dan met een witte handdoek.

Bel 112

• Als bij een baby de fontanellen gaan zwellen
• Bij grote brandwonden (5x groter dan de hand van je kind)
• Bij sufheid/benauwdheid na inname van gevaarlijke stoffen of medicijnen
• Als een kind in de mond of keel is gestoken door een insect

Bel de huisarts

• Heeft een baby jonger dan 3 maanden koorts, altijd de huisarts bellen.
• Mocht je kind overgegeven hebben na het innemen van medicijnen, bewaar eventueel het braaksel, zodat de arts dit kan onderzoeken.
• Gebruik de spoedknop bij inname gevaarlijke stoffen of medicijnen

Zindelijk worden 1-4 jaar

Zindelijk worden: Wat en wanneer?

Zindelijkheid is gecontroleerd plassen en poepen op een plaats die daarvoor bedoeld is. 'Gecontroleerd' wil zeggen dat je kind zijn plas en poep kan ophouden en zelfstandig kan reageren op aandrang. Een kind wordt vaak eerst zindelijk voor poepen. Dit is beter te beheersen dan de aandrang tot plassen, die hen vaak veel meer en vaker overvalt.

Een kind kan al vóór zijn tweede jaar poepen op een vaste plek als hij daar wordt neergezet. Dit is nog geen zindelijkheid, omdat het kind nog niet zelfstandig reageert op de aandrang.

In westerse landen worden kinderen vaak tussen de 2 en 3 jaar overdag zindelijk. Tussen de 3 en 4 jaar worden veel kinderen ook 's nachts zindelijk. Jongens zijn hierbij vaak wat later dan meisjes.

Wanneer is je kind toe aan zindelijk worden?

Er zijn signalen dat je kind eraan toe is om zindelijk te worden:

• Je kind zit in de imitatiefase en doet jou vaak na (stofzuigen, schoonmaken etc).
• Je kind weet waar “het” hoort (toilet of potje). Je kind wordt wat onafhankelijker of zelfstandiger.
• Jouw kind volgt jou naar het toilet, wil weten wat je daar doet en toont interesse voor wat er uit het eigen lichaam komt. Hij is geïnteresseerd in poep.
• Je kind voelt dat hij moet poepen, als hij een vieze broek niet meer fijn vindt of zelf de luier gaat afdoen. Je kind heeft steeds vaker een droge luier.

Wat kan je doen?

• Neem je kind mee naar het toilet en vertel wat je doet. Spoel samen met je kind door.
• Zet je peuter op vaste tijden een paar minuten zonder luier op het potje. (Maximaal vijf tot tien minuten bij poepen) Voor of na het eten zijn goede momenten om mee te beginnen. Daarna kan je uitbreiden: bij uit bed komen, een kwartier na het eten of drinken, bij weggaan of thuiskomen.
• Zorg voor een ontspannen en positieve sfeer. Neem er de tijd voor, geef het positieve aandacht en leg er geen druk op. Lees een verhaaltje voor.
• Als je kind gewend is aan het potje kan je kind langzaam wennen aan het zitten op het toilet. Gebruik daarbij een toiletbrilverkleiner. Doe dit alleen als je kind dit niet eng vindt. Gebruik een opstapje als voetensteun zodat je kind dan meer ontspannen zit. Laat je kind niet persen.
• Als je kind overdag goed op het toilet plast kan de luier overdag uit.
• Het is niet erg als het niet lukt. Reageer neutraal, zonder boos te worden. Als het goed gaat is dat natuurlijk fantastisch. Als je kind ervaart hoe blij jij daarmee bent, zal hij het vaker willen proberen. Dit versterkt het zelfvertrouwen voor de volgende stap: het zindelijk worden voor de plas.
• Geef je kind ook complimenten als het zelf aangeeft dat het naar het potje of het toilet wil.
• Als de luier steeds vaker droog is, kan je je peuter zonder luier laten lopen. Het kost een kind meer moeite om de snelle aandrang van de plas te controleren. Daarom gaat het nog wel eens mis.

Belonen

Je kan werken met een gedragskaart. Kies samen met je kind een kleine beloning uit (bijvoorbeeld iets leuks samen doen). Laat je kind een sticker plakken of een zonnetje tekenen als het lukt en laat het vakje leeg als het een keer niet lukt.

Verstopping

Niet iedereen poept volgens hetzelfde patroon. Sommige kinderen moeten twee tot drie keer per dag naar het toilet, anderen één keer per twee dagen. Drie tot tien procent van de kinderen heeft last van verstopping. We spreken pas van verstopping als een kind twee keer per week of minder poept. Sommige kinderen hebben verstopping ondanks dat ze elke dag poepen. Dit komt vaak doordat ze onvoldoende tijd nemen om alles uit te poepen. Wanneer ontlasting lange tijd in de darm blijft zitten, wordt er meer water aan de ontlasting onttrokken. Deze wordt dan hard. Ook harde en forse ontlasting die moeilijk uit te poepen is, wordt verstopping genoemd.

Het is goed om te realiseren dat broekpoepen niet ontstaat uit onwil van het kind of dat het dit expres doet, maar dat het bij ongeveer 80 tot 90 procent van de kinderen een verstopping de oorzaak is.

Er bestaan nogal wat misverstanden over verstopping. Er wordt gedacht dat het te maken heeft met een vertraagde zindelijkheid, maar het is een medisch probleem! Veel mensen denken bijvoorbeeld dat je dan helemaal niet meer kunt poepen. Daar is lang niet altijd sprake van. Verstopping kan de ene dag erger zijn dan de andere. Er bestaat veel onduidelijkheid over het gebruik van laxeermiddelen: dat dit verslavend is en dat je daar luie darmen van krijgt. Dat is een fabeltje. Het is belangrijk om zo snel mogelijk hulp in te schakelen en in veel gevallen langdurig te laxeren. Ga naar de huisarts. Indien nodig verwijst hij door naar de poeppoli in het ziekenhuis.

Dingen die je kan doen

• Laat je kind meer drinken.
• Geef je peuter meer eten waar vezels in zitten, zoals fruit, groente en bruinbrood.
• Zorg ervoor dat je peuter ontbijt.
• Laat je peuter op een vaste momenten naar het toilet gaan.
• Let op de houding van je kind als het op het toilet zit. Zet een klein krukje onder de voeten.
• Laat je peuter minstens een uur per dag intensief bewegen, bijvoorbeeld buiten spelen, fietsen.
• Vertel je kind dat het direct naar het toilet moet gaan als het aandrang voelt.

Zindelijkheid en ongelukjes

Wanneer ongelukjes zó structureel worden dat het lijkt alsof een kind weer helemaal onzindelijk is geworden, spreek je van een (tijdelijke) terugval of regressie. Dit is een normaal onderdeel van het proces om zindelijk te worden dat veel voorkomt en is niet erg.

Mogelijke oorzaken bij terugval:

• Je kind is ziek geweest.
• Een uitgesproken temperament.
• Te veel dwang om zindelijk te worden.
• Nog niet handig genoeg om de kleren snel uit te trekken.
• Vervelende ervaringen (toilet onvindbaar, per ongeluk opgesloten, angst bij vreemden).
• Stressvolle gebeurtenissen, zoals echtscheiding, overlijdensgevallen, verhuizing, nieuw broertje of zusje, of voor het eerst naar peuterspeelzaal of kinderopvang.
• Verstopping.

Als je zeker weet dat er geen lichamelijke oorzaak is, kun je weer rustig beginnen met het trainen op het toilet of het potje. Het is belangrijk om rustig blijven en niet gefrustreerd te raken, omdat dat weer extra druk op je kind legt. Het beste is om zo'n tijdelijke terugval gewoon te accepteren. Meestal gaat het vanzelf weer over. Structuur, regelmaat en simpele beloningen kunnen daarbij helpen. Laat je kind zelf helpen met verschonen of het zelf doen en geef zo min mogelijk aandacht aan het onzindelijk zijn. Vergelijk het met leren fietsen: Als je kunt fietsen, val er gewoon soms nog een keer af.

Borst- of flesvoeding… Weet jij het al?!

Tijdens de presentatie hebben we je alle ins en outs meegegeven over het voeden van je baby. In deze hand-out zetten we alle informatie nog even kort op een rij.

Voedingsmogelijkheden

Er zijn verschillende mogelijkheden om je baby te voeden:

• Kunstvoeding: Dit wordt vaak flesvoeding genoemd, maar afgekolfde borstvoeding geeft je ook via de fles, vandaar dat wij spreken over kunstvoeding. Voor Nederland is in de Europese wetgeving vastgelegd wat er in volledige zuigelingenvoeding moet zitten. Het maakt dus niet uit welk merk je kiest of hoe duur het product is. Geschikte kunstvoeding voor 0 tot 6 maanden herken je aan de termen ‘zuigelingenmelk’ of ‘volledige zuigelingenvoeding’. Bij geschikte kunstvoeding voor baby’s vanaf 6 maanden staat ‘opvolgzuigelingenvoeding’ of ‘opvolgmelk’ op de verpakking.
• Borstvoeding: Als je baby binnen een uur na de bevalling wordt aangelegd, heeft dat een positief effect op het slagen van je borstvoeding. De eerste melk bevat extra veel afweerstoffen en beschermt tegen allerlei ziektes en infecties. Borstvoeding heb je altijd bij de hand en is op juiste temperatuur. De samenstelling van borstvoeding groeit mee met de leeftijd van jullie baby.
• Donormelk: Is afgekolfde melk van een andere moeder. Dit is gecontroleerde, gepasteuriseerde moedermelk van gezonde moeders met baby's jonger dan zes maanden die nog geen andere voeding krijgen. Deze moeders doneren hun melk dat zij te veel produceren aan een melkbank.
• Fulltime kolven: Alle afgekolfde borstvoeding met een fles geven.
• Combinatie: Of een combinatie van verschillende mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld borstvoeding met kunstvoeding of borstvoeding met kolven of kunstvoeding met kolven.

Algemeen advies voor babyvoeding

• De eerste zes maanden: uitsluitend borstvoeding
• Na een half jaar: vaste voeding introduceren, borstvoeding blijft hoofdmaaltijd
• Tot het kind 2 jaar is: borstvoeding geven in combinatie met vaste voeding
• Borstvoeding zo lang als mogelijk en wenselijk is

De fles geven…

De fles geef je zoveel mogelijk rechtop. Laat je baby zelf aan de speen aanhappen; strijk over lipjes of rondom mondje om een grote aanhap te stimuleren. De lipjes van je baby zijn goed om de speen gekruld en de speen ligt volledig in de mond. Zorg bij het geven van de fles dat je kindje naar jou gericht is en dat jullie ook tijdens het geven van de fles contact kunnen maken net als bij borstvoeding.

Borstvoeding geven

Om fijn te kunnen voeden, neem jezelf een ontspannen houding aan. Zorg dat de heupjes, schouders en het hoofdje van je baby in een rechte lijn liggen. Leg je baby dichtbij of tegen je buik aan en breng je baby naar de borst, i.p.v. borst naar je baby. Druk nooit op het achterhoofd en zorg ervoor dat het achterhoofd vrij is. Dus niet tegen een (voedings)kussen aanleggen. Door je borst voor te vormen of te ondersteunen kan je baby makkelijker een hap nemen.

Zelf goed doorademen en ontspannen zorgt voor een makkelijkere toeschietreflex.

Hoeveelheid voeding

Bij geboorte heeft de maag van je kindje de grootte van een kers (5-10 ml). Daarom is de kraamverzorgende en de verloskundige al zo blij met een druppel borstvoeding of met een klein beetje drinken uit de fles. De maag is nog heel klein, er past gewoon niet meer in. Dus wees niet onzeker, die kleine beetjes zijn super goed voor je kindje.

Verschillen tussen borstvoeding en kunstvoeding

Rol van de partner

• Samen informatie inwinnen over soorten babyvoeding
• Keuze respecteren en ondersteunen
• Knuffelen, troosten, verschonen, in slaap wiegen, hulpmiddelen klaar zetten
• Huishouden, boodschappen, eten koken loestwente loes.nl
• Bezoek reguleren, rustmomenten bewaken
• Hulp inschakelen

Meer weten?

Deze professionals zijn er om jullie te ondersteunen: verloskundige, kraamverzorgende, lactatiekundige, jeugdverpleegkundige van het consultatiebureau (komt ook na acht tot tien dagen, huisbezoek).

Het consultatiebureau heeft ook een inloopspreekuur waar je je baby kunt wegen en advies op maat krijgt. Daarnaast kun je telefonisch of online antwoord krijgen op jullie vraag. 

Kijk ook eens op een van de volgende websites: borstvoeding.nl, voedingscentrum.nl. Of kijk op Loes.nl voor tips en andere gratis voorlichtingen zoals de Borstvoeding geven of Kolven en werken.