Wat gebeurt er in de seksuele ontwikkeling bij pubers?

Veel ouders hebben vragen over de seksuele ontwikkeling van hun kind. Want er gebeurt veel op dit gebied met kinderen tussen de nul en achttien jaar. Zeker ook bij pubers. Bij de ene puber verloopt de seksuele ontwikkeling zonder zorgen en heel geleidelijk, bij de andere puber gaat het met horten en stoten. Dat kan je als ouder onzeker of ongerust maken.

Dit artikel is een hulpmiddel om veranderingen te herkennen en om er adequaat op in te kunnen spelen. Het is geen vast gegeven, omdat ieder kind zich in zijn eigen tempo ontwikkelt.

Pre-puberteit: 10-11 jaar

De voorfase van de puberteit begint. Aan het gedrag, de lichamelijke ontwikkeling en de (soms heftige) stemmingswisselingen is dat vaak goed te merken. De (pre-)puberteit hangt samen met de ontwikkeling van de geslachtshormonen. Hierdoor krijgen kinderen vanaf ongeveer tien jaar meer interesse in de volwassen seksualiteit. Ze fantaseren erover en horen en zien van alles in boekjes, op televisie en op internet. Tegelijkertijd kunnen kinderen heel preuts of afhoudend reageren als er met hen over seksualiteit wordt gepraat. Ze kunnen ineens heel onzeker worden over hun lichaam of ze schamen zich ervoor.

Meisjes starten meestal twee jaar eerder dan jongens met de puberteit. Lichamelijk is dat te zien aan de lengtegroei en groei van de borsten. De eerste stappen binnen de liefde worden gezet. Ze krijgen voor het eerst verkering en zoeken voorzichtig lichamelijke toenadering tot elkaar (handje vasthouden, kusje op de wang, etc.).

Puberteit: 12-15 jaar

Nu beginnen ook de meeste jongens met hun puberteit. De testikels en de penis gaan groeien, evenals het oksel- en schaamhaar. Er volgt een groeispurt. De stem wordt zwaarder en snor en baardhaar gaan groeien. Op gemiddeld veertienjarige leeftijd krijgen jongens hun eerste zaadlozing. Hierna is een jongen geslachtsrijp en kan hij een meisje zwanger maken. De groei gaat geleidelijker verder.

Ook meisjes ontwikkelen zich verder. Zij hebben al een groeispurt gehad en krijgen nu oksel- en schaamhaar. Gemiddeld op dertienjarige leeftijd krijgen meisjes hun eerste menstruatie. Hierna is een meisje geslachtsrijp en zou ze zwanger kunnen worden. De groei gaat na die eerste menstruatie geleidelijker door.

Zelfbevrediging kan toenemen, meer bij jongens dan bij meisjes. Hoe het seksuele zelfbeeld van jongeren ontstaat: ze zien zichzelf als iemand die seks kan hebben. Het is dus belangrijk om aantrekkelijk te zijn. Maar door onzekerheid over hun lichaam zijn ze vaak ook onzeker over hun aantrekkelijkheid. Jongeren in deze leeftijd zijn vaak erg gevoelig voor de mening van anderen.

De invloed van leeftijdgenoten is groot. Leeftijdgenoten worden nu ook seksueel aantrekkelijk gevonden. Jongeren worden vaak voor het eerst echt verliefd en de eerste relaties ontstaan. Er komen ervaringen met zoenen en strelen. Daarnaast ontdekken jongeren op deze leeftijd vaak hun seksuele voorkeur.

Bijna volwassen: 16-18 jaar

Het lichaam is nu seksueel volgroeid. Jongeren worden (nog) zelfstandiger en komen (nog) meer los van hun ouders. Ze weten nu (meestal) duidelijker of ze heteroseksueel of homoseksueel zijn en gaan ook experimenteren met relaties. Veel jongeren krijgen voor het eerst een vaste relatie. Anderen hebben losse contacten. In hun relaties ontdekken jongeren steeds beter hoe ze om kunnen gaan met de andere sekse: onderhandelen, communiceren, wensen en grenzen uiten en respecteren zijn belangrijke thema’s.

Jongeren krijgen ook meer seksuele ervaring: ze gaan zoenen en vrijen. Sommigen al eerder, anderen weer later. De seksuele carrière van jongeren verloopt meestal als volgt: ze beginnen met zoenen, gaan daarna voelen en strelen met kleren aan, naakt vrijen, geslachtsgemeenschap (bij heteroseksualiteit) en als laatste orale seks en soms anale seks.

Volwassen: vanaf 18 jaar

Vergeleken bij eerdere fasen bestaat er een grotere emotionele betrokkenheid tussen de partners als er sprake is van een relatie. Het karakter van de ander wordt nu steeds belangrijker in de partnerkeuze. Op deze leeftijd heeft de meerderheid van jongeren ervaring met geslachtsgemeenschap en orale seks.

Meer LOES-tips

• Seksuele activiteiten bij pubers
• Seksuele voorlichting voor pubers